Nghị định 180 hết hiệu lực, có được áp dụng cưỡng chế phá dỡ công trình?

          Theo quy định tại Khoản 10 Điều 13 Nghị định số 121/2013/NĐ-CP ngày 10 tháng 10 năm 2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng; kinh doanh bất động sản; khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; quản lý phát triển nhà và công sở, thì: Hành vi quy định tại Khoản 3, Khoản 5, Khoản 6 và Khoản 7 Điều này mà không thuộc trường hợp xử lý theo quy định tại Khoản 9 Điều này thì bị xử lý theo quy định tại Nghị định số 180/2007/NĐ-CP.

          Khoản 3, 5, 6, 7 Nghị định 121  quy định xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công công trình xây dựng không phép, sai phép.

          Theo Thông tư 02/2014/TT-BXD của Bộ Xây dựng quy định chi tiết một số điều của Nghị định số121/2013/NĐ-CP của Chính phủ, tại quy định về áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc phá dỡ công trình xây dựng, bộ phận công trình xây dựng vi phạm thì đối với những công trình xây dựng không phép, sai phép mà không thuộc trường hợp được tồn tại thì sẽ bị xử phạt và buộc tháo dỡ, mẫu quyết định cưỡng chế phá dỡ theo Nghị định 180.

          Tuy nhiên, từ ngày 01/7/2016, theo quy định tại Khoản  4 Điều 154 của Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2015 quy định trường hợp văn bản QPPL hết hiệu lực, theo đó: Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thì văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết thi hành, văn bản đó cũng đồng thời hết hiệu lực.

          Luật Xây dựng 2003 hết hiệu lực thi hành kể từ 01/01/2015, tuy nhiên Nghị định 180 vẫn còn hiệu lực, mãi đến ngày 01/7/2016 Luật Ban hành văn bản QPPL mới có quy định như đã nêu ở trên, do đó Nghị định 180 hướng dẫn Luật Xây dựng cũng hết hiệu lực thi hành kể từ 01/7/2016.

          Như vậy, từ ngày 01/7 đối với hành vi xây dựng công trình không phép, sai phép mà không thuộc trường hợp được tồn tại thì sẽ cưỡng chế phá dỡ như thế nào khi mà Khoản 10 Điều 13 Nghị định 121 dẫn chiếu áp dụng Nghị định 180 đã hết hiệu lực thi hành.

          Nhiều quan điểm cho rằng, trong khi Chính phủ chưa ban hành Nghị định thay thế Nghị định 121 và Bộ Xây dựng cũng chưa có văn bản hướng dẫn thi hành khi Nghị định 180 hết hiệu lực thì đối với hành vi xây dựng không phép, sai phép thuộc Khoản 10 Điều 13 thì không nên áp dụng biện pháp khắc phục hậu cưỡng chế phá dỡ công trình, bộ phận công trình xây dựng vi phạm, vì Nghị định 180 đã hết hiệu lực thi hành.

          Quan điểm của người viết cho rằng vẫn phải áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả phá dỡ công trình xây dựng vi phạm, vì:

           Theo Khoản 3 Điều 5 Nghị định 121 thì Đối với mỗi hành vi vi phạm hành chính, ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả sau đây: Buộc phá dỡ công trình xây dựng, bộ phận công trình xây dựng vi phạm theo quy định tại Nghị định số 180/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật xây dựng về xử lý vi phạm trật tự xây dựng đô thị (Nghĩa là áp dụng theo trình tự của Nghị định 180).

          Thông tư 02/2014/TT-BXD quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 121/2013/NĐ-CP của Chính phủ, tại Điều 2 hướng dẫn Khoản 10 Điều 13 Nghị định 121, tiêu đề nêu rõ: quy định về  áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc phá dỡ công trình xây dựng, bộ phận công trình xây dựng vi phạm. Như vậy, các hành vi vi phạm xây dựng không phép, sai phép theo Nghị định 121 ngoài việc phạt tiền thì còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả phá dỡ công trình xây dựng, bộ phận công trình xây dựng vi phạm.

          Cũng tại Điều 2 Thông tư 02 quy định về trình tự, thủ tục thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả phá dỡ công trình vi phạm có viện dẫn áp dụng mẫu Nghị định 180 về cưỡng chế phá dỡ.  Như vậy, việc Nghị định 180 hết hiệu lực không ảnh hưởng đến biện pháp buộc khắc phục hậu quả theo Khoản 3 Điều 5 Nghị định 121 mà chỉ ảnh hưởng đến trình tự thực hiện. Do vậy, từ ngày 1/7, Nghị định 180 hết hiệu lực thì sẽ không áp dụng trình tự cưỡng chế phá dỡ theo 180 mà sẽ áp dụng cưỡng chế theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, cụ thể:

          – Đối với trường hợp còn thời hiệu xử phạt thì người có thẩm quyền lập biên bản và chuyển biên bản cho người có thẩm quyền ban hành quyết định xử phạt gồm phạt tiền và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả phá dỡ công trình xây dựng vi phạm. Quá thời hạn mà người vi phạm không chấp hành thì ban hành quyết định cưỡng chế quyết định xử phạt vi phạm hành chính để tổ chức thực hiện cưỡng chế phạt tiền và phá dỡ công trình vi phạm.

          – Đối với trường hợp hết thời hiệu xử phạt thì người có thẩm quyền ban hành quyết định buộc khắc phục hậu quả theo Điều 65 Luật Xử lý vi phạm hành chính.

          Việc áp dụng cưỡng chế quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo Luật Xử lý vi phạm hành chính thay cho trình tự, thủ tục cưỡng chế phá dỡ công trình theo Thông tư 02, Nghị định 180 là đúng pháp luật, vì theo Khoản  2 Điều 156 Luật Ban hành văn bản QPPL thì: Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.

          Ở đây, Thông tư 02, Nghị định 180 và Luật Xử lý vi phạm hành chính cùng quy định về trình tự, thủ tục cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, có chăng chỉ khác nhau ở tên gọi (Nghị định 180, Thông tư 02 quy định trực tiếp quyết định cưỡng chế phá dỡ; Luật XLVPHC quy định quyết định cưỡng chế quyết định xử phạt VPHC), do đó căn cứ theo Luật Ban hành văn bản QPPL thì áp dụng cưỡng chế theo Luật Xử lý vi phạm hành chính là đúng.

Nguyễn Quốc Sử