Chuyên trang tư vấn pháp luật trực tuyến, tài liệu thi công chức, viên chức
Trangtinphapluat.com biên soạn, giới thiệu tới bạn đọc những điểm mới về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 296/2025/NĐ-CP quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026 so với Nghị định 166/2013/NĐ-CP quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
1. Về phạm vi điều chỉnh
Nghị định 296/2025/NĐ-CP bên cạnh việc kế thừa Nghị định 166/2013/NĐ-CP về phạm vi điều chỉnh đó là cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt, quyết định buộc khắc phục hậu quả trong trường hợp không ban hành quyết định xử phạt, còn bổ sung thêm trường hợp cưỡng chế quyết định tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, hoàn trả kinh phí cho cơ quan đã thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả trong trường hợp khẩn cấp cần khắc phục ngay hậu quả vi phạm.
2. Về nguyên tắc cưỡng chế
Nghị định 296/2025/NĐ-CP đã bổ sung một số nguyên tắc cưỡng chế, đó là:
+ Người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế có trách nhiệm ban hành quyết định cưỡng chế trên cơ sở theo dõi, đôn đốc hoặc đề xuất của người có thẩm quyền xử phạt.
+ Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức bị áp dụng biện pháp cưỡng chế và cá nhân, tổ chức khác có liên quan trong cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả.
3. Bổ sung khấu trừ tiền của hộ gia đình, cộng đồng dân cư
Nghị định 166/2013/NĐ-CP chỉ quy định về khấu trừ tiền của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, hợp tác xã, chưa đề cập đến hộ gia đình, cộng đồng dân cư. Nghị định 296 đã bổ sung thêm 02 nhóm đối tượng này vào quy định khấu trừ tiền và kê biên tài sản để thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, cụ thể:
+ Đối với hộ kinh doanh, hộ gia đình, tổ hợp tác thì khấu trừ tiền, kê biên tài sản, trả chi phí cho hoạt động cưỡng chế từ tiền, tài sản chung của hộ kinh doanh, hộ gia đình, tổ hợp tác; trường hợp tài sản chung không đủ để thi hành quyết định cưỡng chế thì khấu trừ tiền, kê biên tài sản của các thành viên trong hộ kinh doanh, hộ gia đình, tổ hợp tác, trừ trường hợp hợp đồng hợp tác hoặc pháp luật có liên quan quy định khác.
+ Đối với cộng đồng dân cư thì khấu trừ tiền, kê biên tài sản, trả chi phí cho hoạt động cưỡng chế từ tiền, tài sản chung của cộng đồng dân cư.
4. Bổ sung quy định về lập biên bản trường hợp không chấp hành quyết định xử lý vi phạm hành chính
+ Đây là điểm mới của Nghị định 296/2025/NĐ-CP so với Nghị định 166/2013/NĐ-CP, theo đó đã bổ sung quy định Lập biên bản việc cá nhân, tổ chức bị xử phạt không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ quyết định xử phạt vi phạm hành chính, không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ quyết định tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, không hoàn trả kinh phí cho cơ quan đã thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả.
Đây là bước cần thiết để xác định việc tổ chức, cá nhân không chấp hành quyết định xử lý vi phạm hành chính, trên cơ sở đó ban hành quyết định cưỡng chế.
+ Nghị định 296/2025/NĐ-CP nêu: Biên bản phải ghi rõ thời gian cụ thể về giờ, ngày, tháng, năm, địa điểm lập biên bản; căn cứ lập biên bản; họ, tên, chức vụ người lập biên bản; tên, địa chỉ, kết quả chấp hành quyết định xử phạt, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả của tổ chức, cá nhân vi phạm; ý kiến của tổ chức, cá nhân vi phạm và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan (nếu có).
Trường hợp cá nhân vi phạm, đại diện tổ chức vi phạm không có mặt hoặc cố tình trốn tránh hoặc vì lý do khách quan mà không ký, không điểm chỉ vào biên bản hoặc có mặt nhưng từ chối ký, từ chối điểm chỉ vào biên bản thì phải có chữ ký của đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi lập biên bản hoặc có ít nhất 01 người chứng kiến xác nhận việc tổ chức, cá nhân vi phạm không ký vào biên bản.
Biên bản được lập trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày phát hiện cá nhân, tổ chức không chấp hành, chấp hành không đầy đủ quyết định xử lý vi phạm hành chính.
5. Thời hạn gửi Quyết định cưỡng chế
Nghị định 166 quy định quyết định cưỡng chế phải gửi ngay, còn Nghị định 296 quy định: Trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày ra quyết định cưỡng chế, người ra quyết định cưỡng chế phải gửi quyết định cưỡng chế cho cá nhân, tổ chức bị áp dụng biện pháp cưỡng chế, cơ quan, tổ chức thực hiện việc cưỡng chế và cá nhân, tổ chức có liên quan.
Quy định 02 ngày làm việc là phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 được sửa đổi, bổ sung năm 2020, 2025, có thời gian cho người ban hành gửi quyết định cưỡng chế cho tổ chức, cá nhân vi phạm.
6. Trách nhiệm tổ chức thi hành quyết định cưỡng chế
+ Người ra quyết định cưỡng chế có trách nhiệm tổ chức thực hiện việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt của mình và của cấp dưới.
+ Nghị định 296 bổ sung thêm trách nhiệm tổ chức cưỡng chế trong trường hợp: Đối với những vụ việc có tính chất phức tạp, Chủ tịch Ủy ban nhân dân ra quyết định và tổ chức thi hành cưỡng chế trên cơ sở đề xuất của người có thẩm quyền ra quyết định xử phạt của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân.
+ Trường hợp cần thiết phối hợp, huy động nhiều cơ quan, đơn vị, lực lượng chức năng có liên quan, cơ quan chủ trì tổ chức thi hành quyết định cưỡng chế có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng kế hoạch cưỡng chế trình người ra quyết định cưỡng chế phê duyệt.
7.Tạm đình chỉ, đình chỉ cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả
+ Thẩm quyền tạm đình chỉ
Việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả bị tạm đình chỉ thực hiện khi có quyết định tạm đình chỉ việc thi hành quyết định cưỡng chế của người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật về khiếu nại.
+ Thẩm quyền đình chỉ
Người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế phải ra quyết định đình chỉ cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp sau đây:
– Cá nhân bị áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt tiền hoặc chi trả chi phí khắc phục hậu quả chết, mất tích không để lại di sản hoặc theo quy định của pháp luật nghĩa vụ của người đó theo bản án, quyết định không được chuyển giao cho người thừa kế;
– Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, quyết định tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị hủy bỏ, sửa đổi mà cá nhân, tổ chức bị xử phạt không phải thi hành quyết định đó nữa;
– Tổ chức bị áp dụng biện pháp cưỡng chế đã giải thể, phá sản không còn tài sản mà theo quy định của pháp luật nghĩa vụ của họ không được chuyển giao cho tổ chức khác;
– Có quyết định miễn tiền phạt hoặc giảm tiền phạt và cá nhân, tổ chức bị xử phạt đã thi hành xong quyết định xử phạt vi phạm hành chính đó;
– Trường hợp hành vi vi phạm bị xử phạt vi phạm hành chính được phát hiện có dấu hiệu tội phạm mà chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
8. Quyết định về việc chưa có điều kiện cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt
Nghị định 296/2025/NĐ-CP đã bổ sung quy định Trường hợp đã tiến hành xác minh mà có căn cứ xác định chưa có điều kiện cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả thì người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế ban hành quyết định về việc chưa có điều kiện cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
9. Về chi phí cưỡng chế
Nghị định 296/2025/NĐ-CP đã quy định cụ thể mức chi cho các thành viên tham gia cưỡng chế, theo đó:
+ Cán bộ, công chức của cơ quan thi hành quyết định cưỡng chế được huy động thực hiện cưỡng chế, lực lượng Công an, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, Dân quân tự vệ, đại diện Ủy ban nhân dân trực tiếp tham gia cưỡng chế: Người chủ trì mức 300.000 đồng/người/ngày tham gia cưỡng chế, đối tượng khác mức 200.000 đồng/người/ngày tham gia cưỡng chế.
+ Đại diện tổ dân phố, trưởng thôn và các đối tượng khác được người ra quyết định cưỡng chế huy động tham gia cưỡng chế: 200.000 đồng/người/ngày tham gia cưỡng chế.
Rubi
