Cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân thực tế nhưng không còn sống chung

Câu hỏi: Đề nghị Bộ Tư pháp hướng dẫn việc cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho người đã sống chung với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 (hôn nhân thực tế) và hiện nay họ không còn sống chung với nhau hoặc không có sự kiến chết (UBND tỉnh Bình Thuận).

Trả lời:

Về việc cấp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho người đã sống chung với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 (hôn nhân thực tế) và hiện nay họ không còn sống chung với nhau hoặc không có sự kiện chết đã được quy định tại khoản 1 Điều 33 Thông tư số 04/2020/TT-BTP. Theo đó “Nếu chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 và chưa ly hôn hoặc không có sự kiện vợ (chồng) chết hoặc bị tuyên bố là đã chết thì ghi rõ là hiện tại đang có vợ/chồng là bà/ông….”

( Tổng hợp những điểm mới của Thông tư 04/2020/TT-BTP hướng dẫn Luật Hộ tịch)

Khi xem xét cấp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho những trường hợp chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987, thì cơ quan đăng ký hộ tịch cần áp dụng quy định của Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội về việc thi hành Luật hôn nhân và gia đình năm 2000, Thông tư số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 03/01/2001 hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 35/2000/QH10 và Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 06/01/2016 hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật hôn nhân và gia đình.

Điểm b khoản 4 Điều 2 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 06/01/2016 quy định: Người đang có vợ hoặc có chồng là người xác lập quan hệ vợ chồng với người khác trước ngày 03/01/1987 mà chưa đăng ký kết hôn và chưa ly hôn hoặc không có sự kiện vợ (chồng) của họ chết hoặc vợ (chồng) của họ không bị tuyên bố là đã chết.

Đồng thời, theo hướng dẫn tại điểm c mục 2 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 03/01/2001 thì “Được coi là nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng, nếu họ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và thuộc một trong các trường hợp sau đây:

– Có tổ chức lễ cưới khi về chung sống với nhau;

– Việc họ về chung sống với nhau được gia đình (một bên hoặc cả hai bên) chấp nhận;

– Việc họ về chung sống với nhau được người khác hay tổ chức chứng kiến;

– Họ thực sự chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình.

Thời điểm nam và nữ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng là ngày họ tổ chức lễ cưới hoặc ngày họ về chung sống với nhau được gia đình (một hoặc cả hai bên) chấp nhận hoặc ngày họ về chung sống với nhau được người khác hay tổ chức chứng kiến hoặc ngày họ thực sự bắt đầu chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình”.

Do đó, cơ quan đăng ký hộ tịch cần kiểm tra, xác minh kỹ trên thực tế, nếu hai bên xác lập quan hệ chung sống trước ngày 03/01/1987 và thuộc một trong 04 trường hợp nêu trên, hiện tại chưa đăng ký kết hôn và chưa ly hôn hoặc không có sự kiện ly hôn hoặc vợ/chồng chết/bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì hiện tại là người đang có vợ/chồng theo quy định của Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 06/01/2016. Cơ quan đăng ký hộ tịch xác nhận tình trạng hôn nhân cho người yêu cầu là “Hiện đang có chồng/vợ là ông/bà…”.

Trích tài liệu trả lời kiến nghị của Bộ Tư pháp năm 2020