Lấn, chiếm đất đai trường hợp nào bị xử phạt vi phạm hành chính

         Lấn, chiếm đất đai là hành vi thường xảy ra trong đời sống hằng ngày. Lấn, chiếm đất ở đây có thể là lấn chiếm đất công hoặc lấn chiếm đất tư. Tuy nhiên, hiện nay các hiểu về xử phạt đối với hành vi lấn, chiếm đất còn khác nhau.

Theo quy định của Luật Đất đai 2003 (Điều 15) và Luật Đất đai 2013 (Điều 12) đều có quy định nghiêm cấm hành vi lấn, chiếm đất đai.

Thế nào là lấn, chiếm đất?

Theo Điều 3 của Nghị định 102/2014/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực đất đai thì:

+ Lấn đất là việc người đang sử dụng đất tự chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích đất.

(Các sai sót thường gặp trong xử phạt vi phạm hành chính)

+ Chiếm đất là việc sử dụng đất mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc việc sử dụng đất do được Nhà nước giao, cho thuê nhưng hết thời hạn giao, cho thuê đất không được Nhà nước gia hạn sử dụng mà không trả lại đất hoặc sử dụng đất khi chưa thực hiện thủ tục giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

          Đối với những cá nhân, tổ chức có hành vi lấn, chiếm đất quy định trên thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 10 của Nghị định 102/2014/ND-CP. Luật Đất đai và nghị định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực đất đai không phân biệt hành vi lấn, chiếm đất là của công hay của cá nhân, tổ chức đều bị xử phạt. Tuy nhiên, trên thực tế lại có 2 luồng quan điểm khác nhau về vấn đề xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi lấn, chiếm đất.

Lấn, chiếm đất sẽ bị xử phạt hành chính

          Đa số ý kiến đều cho rằng chỉ xử phạt hành vi lấn, chiếm đất đối với trường hợp lấn, chiếm đất công, còn hành vi lấn, chiếm đất cá nhân, tổ chức thì thuộc về tranh chấp đất đai nên không xử phạt hành chính mà hướng dẫn cá nhân, tổ chức giải quyết theo con đường khiếu nại hoặc khởi kiện ra tòa để phân định đúng sai. Bởi lẽ theo quy định của Luật Đất đai 2003 cũng như Luật Đất đai 2013 thì tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai. Như vậy, rõ ràng việc ông A hay ông B lấn, chiếm đất của nhau đã phát sinh tranh chấp về quyền sử dụng đất, đây đơn thuần chỉ là quan hệ dân sự giữa các bên, nhà nước không nên dùng biện pháp hành chính để can thiệp buộc ông A hay ông B phải trả lại đất. Và thực tế việc lấn, chiếm đất giữa các cá nhân với nhau nhà nước chỉ biết khi họ có tranh chấp dẫn đến khiếu nại, do đó áp dụng quy định về giải quyết tranh chấp đất đai để xử lý các trường hợp trên là phù hợp với quy định và thực tế.

Lấn, chiếm đất tư cũng bị xử phạt

          Tuy nhiên cũng có quan điểm cho rằng, Luật Đất đai và nghị định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực đất đai không loại trừ hành vi lấn chiếm đất của cá nhân, tổ chức hay của nhà nước, miễn là có hành vi lấn, chiếm thì đều bị xử lý.  Bởi lẽ hành vi lấn ,chiếm đất là hành vi vi phạm hành chính và theo Luật Xử lý vi phạm hành chính thì mọi hành vi vi phạm hành chính đều phải được phát hiện và xử lý kịp thời để đảm bảo trật tự xã hội.

Và trên thực tế xét xử của Tòa án thì việc lấn, chiếm đất giữa các cá nhân với nhau vẫn bị xử phạt vi phạm hành chính.

(Xem quy định xử phạt hành vi lấn, chiếm đất từ ngày 05/01/2020 theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực đất đai)

Tại Bản án số 03/2018/HC-ST ngày 29/01/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh về việc khiếu kiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Tòa án đã nhận định như sau:

Tại các biên bản xác minh ngày 28/4/2017, ngày 3/5/2017, ngày 10/5/2017, cho thấy bà Mạch Thị T có hành vi chiếm đất của ông Mạch Long N và bà Khưu Thị Bạch T để canh tác và bà Mạch Thị T cũng thừa nhận hành vi này. Vì những lý do đó, Chủ tịch UBND huyện Tiểu Cần đã ban hành quyết định xử phạt đối với bà Mạch Thị T là đúng trình tự, thủ tục.

          Người viết đồng tình với quan điểm thứ hai, nghĩa là khi có hành vi lấn, chiếm đất thì dù là lấn, chiếm đất công hay đất tư thì đều bị xử phạt hành chính theo Nghị định 102/2014/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực đất đai, vì Luật xử lý vi phạm hành chính và Nghị định 102 không phân biệt là lấn chiếm đất công mới bị xử phạt và nguyên tắc xử phạt theo Luật Xử lý vi phạm hành chính là: Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật;  Việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật;

Rubi